नमस्कार मित्रांनो,

मित्रांनो, श्री स्वामी समर्थ, 14 सप्टेंबर, भाद्रपद महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अमावस्या तिथी आहे. हिंदू धार्मिक ग्रंथांमध्ये, पिठोरी अमावस्या, कुषोत्पतिनी अमावस्या म्हणून ओळखले जाते. या दिवशी सर्व शुभ आणि धार्मिक कार्यात वापरण्यासाठी कुश गोळा केला जातो, म्हणून तिला कुश ग्रहणी अमावस्या असेही म्हणतात.

भाद्रपदाच्या कृष्ण पक्षातील अमावस्याला कुषोत्पतिनी अमावस्या, भाद्रपद अमावस्या आणि पिठोरी अमावस्या म्हणतात.श्रावण अमावास्येला पिठोरी अमावस्या म्हणतात. परंपरेनुसार या दिवशी बैलांची पूजा केल्यानंतर आई आपल्या मुलांना वाण देते. पिठोरी व्रत करून आई पक्वान्न तयार करते.

आणि ते डोक्यावर घेऊन ‘अतिथी कोण?’ असे विचारते. तेव्हा मुलं ‘मी आहे’ असे आपले नाव सांगून पक्वान्न मागील बाजूने स्वतःकडे घेऊन घेतात. पिठोरी अमावास्येला वंशवृद्धीसाठी ही पूजा करण्यात येते. म्हणूनच याला मातृ दिन असे ही म्हणतात.

ही मुलांना दीर्घायुष्य मिळावे यासाठी साजरी करण्यात येत असून या दिवशी सायंकाळी अंघोळ करून आठ कलश स्थापित केले जाता. त्यावर पूर्णपात्रे ठेवून ब्राह्मी, माहेश्वरी व इतर शक्तींची पूजा केली जाते.

तांदुळाच्या राशीवर चौसष्ट योगिनींना आवाहन देऊन पिठाच्या मूर्ती तयार केल्या जातात. तसेच पिठाने तयार केलेल्या पदार्थांचाच नैवेद्य दाखवण्यात येतं.

नैवेद्याला वालाच बिरड, माठाची भाजी, तांदळाची खीर, पुर्‍या, साटोरी आणि वडे तयार करण्यात येतात. अश्या रीतीने हे व्रत पूर्ण केले म्हणजे अखंड सौभाग्य व दीर्घायू पुत्र होतात.

या दिवशी पुजारी नद्या आणि खोऱ्यांमधून कुशा नावाचे गवत उपटतात आणि वर्षभर धार्मिक विधी करण्यासाठी घरी आणतात. कुशा गवताला उत्तराखंडमध्ये कंस म्हणतात. कुशाचे वैज्ञानिक नाव एराग्रोस्टिस सायनोसॉराइड्स आहे.

या दिवशी धार्मिक कार्य, श्राद्धविधी इत्यादींमध्ये वापरण्यात येणारा घास या दिवशी गोळा केल्यास त्याचे वर्षभर पुण्य लाभते. कुशा गवताशिवाय कोणतीही धार्मिक पूजा निष्फळ मानली जाते.

म्हणून कुशा गवताचा उपयोग हिंदूंच्या उपासनेत ठळकपणे केला जातो. या दिवशी तोडलेला कुश वर्षभर पवित्र राहतो.कुषोत्पतिनी अमावस्येच्या दिवशी कुशा धस सोडण्याचे काही नियम आहेत,

ज्यांचे पालन करणे आवश्यक आहे.शास्त्रात दहा प्रकारच्या कुशांचे वर्णन केले आहे.अतिशय पवित्र असल्यामुळे याला पवित्री असे नाव आहे. त्याची टोके टोकदार आहेत. कुषोत्पतिनी अमावस्येच्या दिवशी कुशा काढताना हे ध्यानात ठेवावे

की कुशा कोणत्याही साधनाने कापू नयेत, हातानेच बाहेर काढावा आणि कुशाचा घास तोडू नये. म्हणजे गवताचा पुढचा भाग तुटू नये. कुशा गोळा करण्यासाठी सूर्योदयाची वेळ सर्वोत्तम मानली जाते. ‘ओम हम फट’ या मंत्राचा उच्चार करताना उत्तरेकडे तोंड करून कुश उपटून टाकावे. उजव्या हाताने एकाच वेळी कुशा काढा.

असे मानले जाते की जेव्हा सीताजी पृथ्वीमध्ये विसर्जित झाल्या तेव्हा श्रीरामजींनी त्यांना पटकन पळून थांबवण्याचा प्रयत्न केला, परंतु त्यांच्या हातात फक्त सीताजींचे केस येऊ शकले.

हे केस राशीचे चिन्ह स्वतःच कुशाच्या रूपात बदलले.हिंदू धर्मात अमावस्या तिथी पितरांसाठी केलेले श्राद्ध विधी, तर्पण, पिंडदान इत्यादींसाठी विशेष मानली जाते. दान आणि कालसर्प दोष निवारणासाठीही ही तिथी महत्त्वाची मानली जाते.

भाद्रपद अमावस्येला कौटुंबिक सुख, शांती आणि ऐश्वर्यप्राप्तीसाठी अनेक उपाय केले जातात. भाद्रपद अमावस्याला पिथोरा अमावस्या असेही म्हणतात, म्हणून या दिवशी दुर्गा देवीची पूजा केली जाते.

असे म्हणतात की या दिवशी माता पार्वतीने इंद्राणीला या व्रताचे महत्त्व सांगितले होते. विवाहित स्त्रिया संततीप्राप्तीसाठी आणि मुलांच्या दीर्घायुष्यासाठी दुर्गा देवीची पूजा करतात.हिंदू धर्मात अमावस्या तिथीला विशेष महत्त्व आहे.

अमावस्येला पवित्र नदीत स्नान करून पितरांसाठी दान, तर्पण, पिंडदान, श्राद्ध विधी केले जातात. आज भाद्रपद महिन्यातील अमावस्या आहे. याला कुश ग्रहणी किंवा पिठोरी अमावस्या म्हणतात.

या दिवशी स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि त्यांच्या वैवाहिक जीवनात सुख आणि शांती मिळावी यासाठी भगवान शिव आणि देवी पार्वतीची उपासना करतात आणि उपास करतात.

पिठोरी अमावस्या या दिवशी पितरांच्या शांतीसाठी नैवेद्य दाखवला जातो. एवढेच नाही तर या दिवशी दान वगैरेचेही विशेष महत्त्व आहे. या दिवशी स्त्रिया आपल्या पतीच्या दीर्घायुष्यासाठी आणि अपत्यप्राप्तीसाठी व्रत करतात असे म्हणतात.

दक्षिण दिशेला एक दिवा जरूर लावा, 14 च्याच रात्री व दुसऱ्या दिवशी विसर्जित करा. पिंपळाच्या झाडाची पूजा करा. दूध व पाणी अर्पण करून प्रदक्षिणा घाला.

याशिवाय गुरुवारी सायंकाळी मुख्य दरवाजात बाहेर व देवघरात दोन्ही कडे प्रत्येकी 7 अगरबती लावा. कणकेचे गोळे तुम्ही माशांना खाऊ घाला. पितरांना दहीभात घरावर ठेवा. तसेच भगवान विष्णू व माता लक्ष्मीची पूजा जप जास्त करा.

दररोज अशी माहिती पोस्ट मिळविण्यासाठी आमच्या फेसबुक पेजला लाईक करा.