नमस्कार मित्रांनो,

मित्रांनो, श्री स्वामी समर्थ, शारदीय नवरात्रीचा सण स्वच्छता आणि पवित्रतेचे प्रतीक मानला जातो. नवरात्रीच्या उपवासात नियम आणि संयम पाळणे अत्यंत महत्त्वाचे मानले जाते. नवरात्रीचे व्रत पाळणाऱ्या भाविकांसाठी शास्त्रात काही नियम सांगण्यात आले आहेत.

नवरात्रीचा उपवास कोणीही ठेवू शकतो, पण 9 दिवस उपवास कसा ठेवायचा यासंबंधी शास्त्रात काही महत्त्वाच्या गोष्टी सांगितल्या आहेत. नवरात्रीचे सर्व व्रत पाळण्याचा नियम असला तरी ज्यांना सर्व उपवास करता येत नाहीत किंवा ताकद नाही त्यांच्यासाठी हे पर्यायही शास्त्रात सांगितले आहेत.

पहिल्या प्रकाराचे वर्णन सप्तरात्री व्रत असे केले आहे. हे व्रत प्रतिपदेपासून सप्तमीपर्यंत पाळले जाते. अशा प्रकारे उपवास केल्याने पूर्ण फळ मिळते. याशिवाय ज्यांना पूर्ण व्रत करता येत नाही ते केवळ पंचमीला एकभुक्त व्रत करू शकतात. या उपवासात तुम्ही एका वेळी एक जेवण खाऊ शकता.

नक्तव्रत म्हणजे षष्ठीला रात्रीचे भोजन करून व्रत आणि सप्तमीला अयनीत व्रत पाळता येते. याचा अर्थ असा की व्रताच्या वेळी न मागता जे मिळेल ते सेवन करावे.काही लोक ज्यांना सर्व उपवास करता येत नाहीत ते सप्तमी, अष्टमी आणि नवमीचे उपवास करू शकतात. याला त्रिरात्री व्रत म्हणतात.

जे लोक प्रतिपदा आणि अष्टमी व्रत करतात त्यांना युग्मरात्री व्रत म्हणतात. जो केवळ आरंभी व शेवटी व्रत करतो त्याला एकरात्री व्रत म्हणतात. उपवास करणाऱ्याने पलंगाच्या ऐवजी जमिनीवर झोपावे. जर तुम्ही जमिनीवर झोपू शकत नसाल तर तुम्ही लाकडी फळीवर झोपू शकता.

नवरात्रीत उपवास करणाऱ्यांनी झोपण्यासाठी खूप मऊ गादी वापरणे टाळावे. शक्य असल्यास, 9 दिवस गादीशिवाय झोपा.उपवास करणाऱ्यांनी जास्त अन्न खाऊ नये. आपण इच्छित असल्यास, आपण फक्त फळे.

व्रत करणाऱ्या व्यक्तीने ब्रह्मचर्य पाळावे. यासोबतच वागण्यात क्षमाशीलता, औदार्य आणि उत्साह असायला हवा. उपवास करणाऱ्या व्यक्तीने वासना, क्रोध, लोभ आणि आसक्तीपासून दूर राहावे.

व्रत करणाऱ्या व्यक्तीने खोटे बोलणे टाळावे आणि सत्याचे पालन करावे. मनावर नियंत्रण ठेवले पाहिजे. कुणालाही शिव्या देणे टाळा. व्रत करणाऱ्या व्यक्तीने आपल्या इंद्रियांवर नियंत्रण ठेवावे.

सर्व प्रकारच्या तामसिक भावनांचा त्याग करावा. एखाद्याने कोणत्याही इंद्रियांचा गैरवापर करू नये. उपवास करणाऱ्याने माँ दुर्गेची उपासना केल्यानंतर आपल्या प्रमुख देवतेचे ध्यान करावे.

उपवासात वारंवार पाणी पिणे टाळावे आणि गुटखा, तंबाखू आणि मसाले खाऊ नयेत. व्रत पाळणाऱ्या व्यक्तीने ब्रह्मचर्य पाळावे आणि आपल्या भावनांवर नियंत्रण ठेवावे.

शास्त्रात नवरात्रीचे महत्त्व विशेष मानले गेले आहे. असे मानले जाते की नियम न पाळणारी व्रत पाळणारी व्यक्ती आजारी आणि अपत्यहीन होते. जो व्‍यक्‍ती पूर्ण भक्तिभावाने व्रत करतो, त्‍याच्‍यावर मातेची कृपा राहते आणि त्‍याच्‍या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात.

जर तुम्ही नवरात्रीच्या काळात उपवास करत असाल तर या दिवसात गहू आणि तांदूळ यांसारख्या दैनंदिन धान्यांचे सेवन पूर्णपणे निषिद्ध आहे. या धान्यांऐवजी तांबूस पिठ, गव्हाचे पीठ किंवा राजगिरा पीठ खाल्ले जाते.

उपवासात साबुदाणाही खाण्याची परवानगी आहे. ज्याच्या मदतीने तुम्ही खीर, पापड, टिक्की इत्यादी सहज बनवू शकता.नवरात्रीच्या उपवासात काही मसाले खाण्याची परवानगी नाही.

जसे जिरे, धणे, काळी मिरी, हिरवी वेलची, लवंगा. उपवासात हळद, काळी वेलची, तमालपत्र यांसारखे मसाले खाऊ नयेत. नवरात्रीच्या उपवासात तुम्ही सहज दुधाचे पदार्थ खाऊ शकता.

मावा, खीर, मिठाई, मलई, तूप, लोणी, चीज. दही. उपवासाच्या वेळी तुम्ही या सर्व गोष्टींचे सेवन करू शकता.नवरात्रीच्या नऊ दिवसांमध्ये तुम्ही उपवास करत असाल तर तुम्ही बाहेरचे अन्न टाळावे.

विशेषतः कॅन केलेला अन्न. त्याचबरोबर कांदा, लसूण आणि मांस अजिबात खाऊ नका. यासोबतच भाविकांनी डाळी, गहू, तांदूळ, रवा, मैदा खाणे टाळावे.

दररोज अशी माहिती पोस्ट मिळविण्यासाठी आमच्या फेसबुक पेजला लाईक करा.