नमस्कार मित्रांनो,

मित्रांनो, श्री स्वामी समर्थ, भाद्रपदाच्या शुक्ल पक्षातील चतुर्दशीला अनंत चतुर्दशी व्रत केले जाते. या दिवशी हरीची अनंत रूपात पूजा केली जाते. पुरुषांनी अनंतला उजव्या हातात तर महिलांनी डाव्या हातात धरले आहे.

अनंत राखीप्रमाणेच कुंकू रंगात सुती किंवा रेशमी रंगाचे धागे असतात आणि त्यांना चौदा गाठी असतात. या धाग्यांमधून अनंत निर्माण होते. ही वैयक्तिक पूजा आहे, तिचा कोणताही सामाजिक धार्मिक उत्सव नाही.

अनंत चतुर्दशी तारीख: गुरुवार 28 सप्टेंबर 2023, चतुर्दशी तिथी प्रारंभ: 27 सप्टेंबर 2023 रात्री 10:18 पासून, चतुर्दशी तारीख संपेल: 28 सप्टेंबर 2023 संध्याकाळी 06:49 वाजता, अनंत चतुर्दशी पूजा मुहूर्त: स. 06:12 ते सायं. 06:49.

अग्नी पुराणात त्याचे वर्णन आहे. उपवास करणार्‍याला भाताच्या पसरलेल्या पिठापासून रोट्या किंवा पुर्‍या बनवाव्या लागतात, त्यातील अर्धा तो ब्राह्मणाला देतो आणि बाकीचा स्वतः वापरतो.

या दिवशी उपवास करणार्‍याने सकाळी स्नान वगैरे नित्यक्रम उरकून कलशाची स्थापना करावी. कुशापासून बनवलेले अनंत हे अष्टकोनी कमळाप्रमाणे बनवलेल्या पात्रात कलशावर बसवले जाते.

याच्या पुढे कुमकुम, कुंकू किंवा हळदीने रंगीत कच्च्या धाग्याच्या चौदा गाठींचा ‘अनंत’ देखील ठेवला जातो.हे व्रत नदीकाठी पाळावे व हरीची लोककथा ऐकावी. परंतु हे शक्य नसल्यास,

घरामध्ये स्थापन केलेल्या मंदिरासमोर हरीला या प्रकारची प्रार्थना केली जाते – ‘हे वासुदेव, या अनंत जगाच्या महासागरात बुडलेल्या लोकांचे रक्षण कर आणि त्यांना या रूपाच्या ध्यानात गुंतवून ठेव. अनंत, अनंत रूपाच्या स्वामी तुला नमस्कार असो.

या मंत्राने हरीची पूजा करून आणि हाताच्या वरच्या भागावर किंवा गळ्यात एक धागा (ज्यावर मंत्र पठण केले गेले आहे) बांधून किंवा टांगल्यास, भक्त अनंत व्रत पूर्ण करतो. जर हरी अनंत असेल तर 14 गाठी हरीने निर्माण केलेल्या 14 जगांचे प्रतीक आहेत.

अनंत चतुर्दशीला कृष्णाने युधिष्ठिराला सांगितलेली कौंदिन्य आणि त्याची पत्नी शीला यांची कथाही सांगितली आहे. कृष्ण म्हणतो की ‘अनंत’ हे त्याच्या रूपांचे एक रूप आहे आणि ते काळ आहेत ज्याला अनंत म्हणतात.

चंदन, धूप, फुले, नैवेद्य या उपायांनी अनंत व्रत पाळले जाते. या व्रताबद्दल असे म्हटले जाते की, हे व्रत 14 वर्षे पाळल्यास भक्ताला विष्णूचा संसार प्राप्त होऊ शकतो.

भगवान विष्णूची कथा या दिवशी घडते. यामध्ये वाढ तारीख घेतली जाते. पौर्णिमेच्या साहाय्याने त्याची शक्ती वाढते. चतुर्दशी दुपारपर्यंत पडली तर उत्तम. या व्रताच्या नावावरूनच हा दिवस कधीही न संपणाऱ्या सृष्टीचा निर्माता ब्रह्मदेवाच्या भक्तीचा दिवस आहे. या व्रताची पूजा दुपारी केली जाते.

सकाळी आंघोळ वगैरेचा नित्यक्रम पूर्ण करून कलश बसवावा. कुशापासून बनवलेले अनंत हे अष्टकोनी कमळाप्रमाणे बनवलेल्या पात्रात कलशावर बसवले जाते. याच्या पुढे कुमकुम, कुंकू किंवा हळदीने रंगीत कच्च्या धाग्याच्या चौदा गाठींचा ‘अनंत’ देखील ठेवला जातो. कुशातील अनंताचे पूजन करून, भगवान विष्णूचे आवाहन करून त्याचे ध्यान करून सुगंध, अक्षत, फुले, धूप, दीप, नैवेद्य इत्यादींनी त्यांची पूजा करावी.

त्यानंतर अनंत देवाचे ध्यान करा आणि उजव्या हातावर शुद्ध अनंत बांधा. हा धागा भगवान विष्णूला प्रसन्न करणारा आणि अनंत फल देणारा मानला जातो. हे व्रत धन, संतती इत्यादींच्या इच्छेने पाळले जाते.

या दिवशी अनंत नवीन धागे घालावेत आणि जुने टाकून द्यावेत. हे व्रत ब्राह्मणाला दान देऊन मोडावे. अनंताच्या चौदा गाठी ही चौदा विश्वे मानली जातात. अनंत ईश्वर त्यांच्यात विराजमान आहे.

भगवान सत्यनारायण प्रमाणेच अनंत देव हे देखील भगवान विष्णूचे नाव आहे. यामुळेच या दिवशी अनेकदा सत्यनारायणाचे व्रत आणि कथेचे आयोजन केले जाते. ज्यामध्ये सत्यनारायणाच्या कथेसोबतच अनंत देव यांची कथाही ऐकायला मिळते

दररोज अशी माहिती पोस्ट मिळविण्यासाठी आमच्या फेसबुक पेजला लाईक करा.